การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม
Investigative Journalism Social Media
By Kritika Noparat
146-343 การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Investigative Journalism Social Media
สอนครั้งที่ 1 : วันอังคารที่ 19 สิงหาคม 2568
1.จุดมุ่งหมายของรายวิชา
1.1 เพื่อให้นักศึกษาเรียนรู้หลักการ แนวคิด ความหมาย ทักษะการรายงานข่าวเชิงลึกบนเครือข่ายสื่อสังคม Social Media และสามารถใช้นวัตกรรมรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Social Media อย่างมีประสิทธิภาพ
1.2 เพื่อให้นักศึกษาเรียนรู้เทคนิคการรายงานข่าวเชิงลึกบนเครือข่ายสื่อสังคม Social Media และสามารถใช้นวัตกรรมรายงานข่าวเชิงลึกบนเครือข่ายสื่อสังคม Social Media อย่างยั่งยืน
2.วัตถุประสงค์
เพื่อให้การรายงานข่าวเชิงลึกมีความทันสมัย นักศึกษาเรียนรู้และเข้าใจหลักการ แนวคิด ทักษะ นวัตกรรมและเทคนิคการรายงานข่าวเชิงลึกบนเครือข่ายสื่อสังคม Social Media สามารถใช้เครือข่ายสื่อสังคมในการรายงานข่าวเชิงลึก
หมวดที่ 3. ลักษณะและการดำเนินการ
คำอธิบายรายวิชา
หลักการรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Social Media โดยใช้นวัตกรรมเป็นเครื่องมือช่วยในการรายงานข่าวเชิงลึกบนเครือข่ายสื่อสังคม โดยเน้นการใช้โปรแกรมประยุกต์ (แอปพลิเคชัน) ในการพัฒนางาน
1.หนังสือ ตำรา และเอกสารประกอบการสอนหลัก
การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Investigative Journalism Social Media อ.กฤติกา นพรัตน์
Writing and Reporting News A Coaching Method...ชื่อผู้แต่ง Carole Rich. 6th Edition สำนักพิมพ์ ปีที่พิมพ์ Senior Publisher : Lyn Uhl.U.S.A.,2018
2. หนังสือ เอกสาร และข้อมูลอ้างอิง ที่สำคัญ
มาลี บุญศิริพันธ์. (2556). วารสารศาสตร์เบื้องต้น : ปรัชญาและแนวคิด. กรุงเทพฯ: ธรรมศาสตร์, สนพ.
กฤติกา นพรัตน์.(2562). วารสารศาสตร์ออนไลน์.กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยสยาม
Anthony Adornnato. (2018). Mobile and Social Media Journalism. SAGE Publishing.
3. หนังสือ เอกสาร และข้อมูลอ้างอิง ที่แนะนำ
www.sonp.or.th สมาคมผู้ผลิตข่าวออนไลน์
www.tja.or.th สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย
www.econmass.com สมาคมผู้สื่อข่าวเศรษฐกิจแห่งประเทศไทย
www.thaibja.org สมาคมนักข่าววิทยุและโทรทัศน์ไทย
www.nstda.or.th สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
www.nbtc.go.th สำนักงาน กสทช.
การวัดผลการเรียน
คะแนนสอบกลางภาค 30 คะแนน
คะแนนสอบปลายภาค 30 คะแนน
คะแนนเก็บ 40 คะแนน
คะแนนรวม 100 คะแนน
วิธีการสอบ
ภาคทฤษฎีร้อยละ 40 ภาคปฏิบัติ ร้อยละ 60
สอนครั้งที่ 2 : วันอังคารที่ 26 สิงหาคม 2568
แนวคิดสื่อสังคม (Social Media)
Brand Shaw, 2007 กล่าวว่า กระบวนการสื่อข่าวต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบ Model) การรวบรวมข้อมูลและการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารเชิงลึกและความหลากหลายของเนื้อหา ในสื่อสังคม (Social Media) อาทิFacebook,Blog,YouTube,Twitter, Line,Tik Tok
ทฤษฎีสารสนเทศ (Information Theory)
แม็คเค Mac Kay : 1969 สรุปเกี่ยวกับทฤษฎีสารสนเทศ Information Theory ว่า ข่าวสารเป็นกลไกของการสื่อสาร โดยเฉพาะการสื่อสารผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ สามารถตัดข้ามผ่านพื้นที่ทางกายภาพ สื่ออิเล็กทรอนิกส์จะเข้ามาแทนที่ ชุมชน
โดยเฉพาะหนังสือพิมพ์ออนไลน์ เป็นสื่อที่เอื้อต่อการสื่อสาร 2 ทาง (two-way communication) คือ ผู้อ่านสามารถติดต่อกับกองบรรณาธิการได้โดยตรง และสื่อสารระหว่างผู้ที่ใช้บริการออนไลน์ด้วยกัน โดยการใช้จดหมายอิเล็กทรอนิกส์ (E-Mail) รายงานข่าวด่วนในยุคดิจิตอล
ข้อมูลข่าวสาร (News Information )
พัชนี เชยจรรยา และคณะ 2541 สรุปว่า ข้อมูลข่าวสาร (หรือข่าวสารข้อมูล) และสารสนเทศ อย่างไรก็ตาม น้ำหนักความหมายของคำว่าสารสนเทศ มีจุดเน้นใน 3 ลักษณะด้วยกัน ได้แก่
1.สารสนเทศในแง่ของสาร (message) หมายถึง สัญลักษณ์ (symbol) ข้อมูล (data) และเนื้อหา (content) ที่มนุษย์ใช้ในการสื่อสารกัน
2. สารสนเทศในแง่ของผล (effect) ของการสื่อสาร หมายถึง สิ่งที่ก่อให้เกิดความรู้ (knowledge) ทัศนคติ (attitude) และพฤติกรรม (behavior) ที่บุคคลได้รับจากสื่อ
3. สารสนเทศในแง่ขององค์ประกอบ (function) ของการสื่อสาร หมายถึง ข่าว (news) และข้อเท็จจริงต่าง ๆ (facts)
ข้อมูลข่าวสาร (News Information )
คำที่เกี่ยวข้องกับคำว่า สารสนเทศ ซึ่งมีน้ำหนัก และคุณค่า ลดหลั่นกันไป ได้แก่ ข้อมูล ความรู้ ซึ่งจะนำไปสู่ขั้นที่ผ่านการสังเคราะห์จนตกผลึกมากที่สุด ที่เรียกว่า ภูมิปัญญา เราอาจวัดระดับของคำศัพท์เหล่านี้ได้ ดังนี้ (กาญจนา แก้วเทพ : 2541)
1. ข้อมูล เป็นคำที่ใช้กล่าวถึง บอกเล่าถึงสภาพความเป็นจริงในระดับแรกสุด หรือบอกอย่างตรงไปตรงมา
2. สารสนเทศ เป็นคำที่ใช้กล่าวถึงความเป็นจริงในระดับที่ได้นำเอา "ข้อมูล" มาผ่านกระบวนการแบบใดแบบหนึ่ง มีการจัดระบบข้อมูลนั่นเอง
3. ความรู้ เป็นคำที่ใช้กล่าวถึงสภาพความจริงที่ต่อเนื่องมาจากระดับสารสนเทศ โดยจะต้องผ่านการจัดระบบเพิ่มเติม ดังนี้
- ต้องมีกระบวนการจัดระบบที่มีความประณีตมากยิ่งขึ้น เช่น มีการอ้างอิงกับข้อความที่ผ่านการพิสูจน์มาแล้ว มีความเชื่อมโยงอย่างเป็นเหตุเป็นผลระหว่างสารสนเทศกันเอง
- ต้องมีความสัมพันธ์เชิงเหตุผล สามารถระบุได้ว่าอะไรเป็นสาเหตุ อะไรเป็นผลลัพธ์ มีการลำดับของเวลา
- ต้องมีความสม่ำเสมอ เป็นความจริงทั่ว ๆ ไป ไม่ใช่เกิดขึ้นเฉพาะครั้งคราว หรือเป็นกรณียกเว้น
4. ภูมิปัญญา เป็นคำที่กล่าวถึงความเป็นจริงที่ผ่านการพิสูจน์มาครั้งแล้วครั้งเล่า จนสามารถตกผลึกเป็นสาระที่ยอมรับกันในหมู่คนทั่วไป
หนังสือพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ หนังสือพิมพ์ออนไลน์ นิตยสารอิเล็กทรอนิกส์ นิตยสารออนไลน์ หนังสือออนไลน์ iBook มีการนำเสนอข้อมูลข่าวสาร ภาพนิ่ง ภาพอินโฟ กราฟิก ภาพเคลื่อนไหว ภาพเคลื่อนไหวและเสียง อย่างเป็นระบบ ผ่านคอมพิวเตอร์เชื่อมโยงด้วยเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ต เผยแพร่สู่ผู้รับสารทั่วโลก
ทฤษฎีการใช้และความพึงพอใจ (Uses and Gratification Theory)
ทฤษฎีนี้ถือเอาความต้องการของผู้ใช้สื่อ (user) เป็นหลัก และเห็นว่า สื่อมวลชน เป็นเพียงตัวเลือกตัวหนึ่ง (choice) ในชีวิตประจำวันของประชาชน หากสื่อมวลชนไม่สามารถตอบสนองความต้องการผู้ใช้สื่อได้ ผู้ใช้สื่อก็จะหันไปหาสื่อประเภทอื่นๆ
แมคเควล สรุปว่า การศึกษาแนวทางการใช้และความพึงพอใจต่อสื่อยังอยู่ในขอบเขตจำกัด เนื่องจากงานวิจัยที่ผ่านมายังไม่สามารถแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนได้ว่า การที่บุคคลมีความต้องการที่จะเลือกรับสื่อ หรือข่าวสารนั้น
เป็นเพราะมีสาเหตุมาจากความคาดหวังเพื่อแสวงหาความพึงพอใจ โดยได้รับอิทธิพลมาจากสภาพแวดล้อมในสังคมที่สร้างความต้องการดังกล่าวนั้น ให้แก่บุคคลอย่างแน่นอน
สอนครั้งที่ 3 : วันอังคารที่ 2 กันยายน 2568
ความหมายของสื่อสังคม Social Media คือ เป็นสื่อสังคม ที่การนำเสนอการสื่อข้อูลข่าวสารสองทาง Post, Comment, Like, Share เป็นทั้งผู้ส่งสาร ผู้รับสาร ผู้ชม โดยผู้สื่อข่าวสามารถรายงานข่าวเชิงลึกเหตุการณ์ เรื่องราว เนื้อหา Contents ภาพประกอบ Pictures คลิป วิดีโอ Clip Video และการถ่ายทอดสดแบบสตรีมมิ่ง Live เผยแพร่ไปยังสาธารณชนได้ทั่วโลก ผู้รับสาร ผู้ชมสามารถ ชอบ Like ไม่ชอบ Unlike, แบ่งปันShare, แสดงความคิดเห็น Comment
อย่างเช่น กรณีเหตุการณ์วิกฤต COVID-19 การค้นพบวัคซีน ป้องกัน COVID สายพันธุ์ต่างๆ / ภัยแล้ง / น้ำท่วม/ ไฟป่า/ แผ่นดินไหว/หิมะถล่ม / สงคราม เครื่องบินตก/Call Center ลวงโลก / ดารา-นักร้อง บินไปทำงานต่างประเทศ / บิตคอยท์ มาแรง
ประเภทของสื่อสังคม ( Social Media ) ในต่างประเทศและประเทศไทย มีดังนี้
ปี ค.ศ. 2006 ทวิตเตอร์ (Twitter) สื่อสังคมออนไลน์ ได้มีการผลิตข้อความสั้น 140 ตัวอักษร และ Application นำเสนอผ่านโลกอินเทอร์เน็ต
ปี ค.ศ. 2007 อินสตาแกรม ( Instagram ) สื่อสังคมออนไลน์ ได้กำเนิดขึ้นมา เป็นช่วงเดียวกับบริษัท แอปเปิล แบรนด์ Apple ได้ใช้นวัตกรรมใหม่ผลิตสมาร์ทโฟน iPhone ออกมาสู่ตลาด
ปี ค.ศ. 2011 ไลน์ ( Line ) การสื่อสารแชต (Chat)
ปี ค.ศ. 2016 ไบต์แดนซ์ ก่อตั้ง Tik Tok จีนเรียก โต่วอิน
สอนครั้งที่ 4 : วันอังคารที่ 9 กันยายน 2568
Facebook.com
การรายงานข่าวเชิงลึก ตอนที่ 1 Facebook.com
สื่อมวลชนส่วนใหญ่มีการนำเสนอเนื้อหา Content ภาพ Picture คลิป วิดีโอ Clip Video การถ่ายทอดสด Live เนื่องจากมีการแข่งขันสูง ทั้งสื่อดั้งเดิม สื่อออนไลน์ Online Media สื่อสังคม Social Media
การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Facebook นั้น เนื้อหาการรายงานข่าวต้องน่าสนใจ สั้น กระชับ แปลก ใหม่ มุ่งเนื้อหาประเด็นหลักของเรื่อง หรือเหตุการณ์ ในด้านใดด้านหนึ่ง หรือหากนำเสนอภาพรวม ก็ต้องครบครัน ส่วนภาพประกอบก็ต้องเป็นภาพที่น่าสนใจ ภาพที่แตกต่างจากสื่ออื่น บอกเล่าเรื่องราวหรือเหตุการณ์นั้นๆ ถ้าเป็นคลิป วิดีโอ Clip Video ต้องมีการตัดต่อที่สั้น กระชับ ถ้ามีความยาวเกิน 1-2 นาที ควรนำเสนอเป็นซีรีส์ EP1 ,EP2,EP3 เป็นต้น
ปัจจุบันสื่อสังคม Facebook ได้มีการเพิ่มช่องทางการสื่อสารทาง Facebook ให้ผู้ส่งสาร สามารถนำเสนอ คลิป วิดีโอ Clip Video
คลิป วิดีโอClip Video ความยาว 5 นาที ขึ้นไป เป็นช่องทางของผู้ส่งสารเอง แข่งขันกับ YouTube
อ.มาลี บุญศิริพันธ์ (2548) แบ่งรายงานสืบสวนตามลักษณะประเด็น/ เนื้อหา ออกเป็น 7 ประเภท ดังนี้
- การทุจริตทางการเมือง คอรัปชั่นในหน่วยงานราชการ
- การบุกรุกทรัพยากรธรรมชาติใช้ประโยชน์ จากพื้นที่สาธารณะโดยมิชอบ
- การใช้อำนาจ หรือละเว้นการใช้อำนาจหน้าที่โดยเจตนาไม่สุจริต
- การทำผิดศีลธรรม จริยธรรมทางวิชาชีพ สังคม และศาสนา
- การฉ้อฉลเงินทองโดยเจตนา เบียดบัง ผลประโยชน์ส่วนรวม
- การละเมิดสิทธิมนุษยชน
- การใช้อำนาจหน้าที่เพื่อผลประโยชน์ทางธุรกิจที่ ซับซ้อน
หลักการรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม Youtube.com หลักการต้องมีการนำเสนอ 5 W 1H
- WHO ? ใคร
- WHAT ? ทำอะไร
- WHERE ? ที่ไหน
- WHEN ? เมื่อไร
- WHY ? ทำไม
- HOW ? อย่างไร
ณรงค์ยศ มหิทธิวาณิชชา Chief Digital Officer & Cofounder at The Flight 19 Agency กล่าวว่า คลิป วิดีโอ ควรมีความยาวเพียง 30 วินาที- 2 นาที เป็นความยาวที่ได้รับการตอบรับที่ดีที่สุด พูดง่ายๆคือ ความยาวของวิดีโอที่นำเสนอบน Facebook ไม่ควรเกิน 2 นาที หรือ120 วินาที
แบบฝึกหัดครั้งที่ 1 อังคารที่ 2 กันยายน 2568
แนวคิดและความหมาย Social Media ประกอบด้วยอะไรบ้าง พร้อมยกตัวอย่าง?
การส่งงาน 1 ส่งงาน line group : 146-343 การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม 2 CAP หน้าจองานทั้งหมดส่ง kritnop2010@gmail.com , kritnop@siam.edu
งานเดี่ยว 10 คะแนน
นักศึกษาถ่าย CLIP ความยาว 1 นาที เรื่องปลูกต้นไม้ คอนเซปต์ "ปลูกต้นไม้ใส่ใจสิ่งแวดล้อม" นศ /share link มาที่ line group 146-343 การรายงานข่าวเชิงลึกบนสื่อสังคม, www.facebook.com/iclicklive
งานกลุ่ม Project 10 คะแนน
นักศึกษา จงรายงานข่าวเชิงลึก ภัยพิบัติธรรมชาติ กระทบสิ่งแวดล้อมในชุมชนนักศึกษา ความยาว 2 นาที คะแนน 10 คะแนน
การส่งงาน :
1.รูปเล่ม เนื้อหาและภาพประกอบ / Clip Video
2.load ใน www.youtube.com/นักศึกษา www.facebook.com/นักศึกษา Tiktok/นักศึกษา link มาที่ www.facebook.com/iclicklive
3.ระยะเวลาการส่งงาน ต้นเดือนพฤศจิกายน 2568 พรีเซนต์ ก่อนปิดคอร์ส
การพรีเซนต์งาน :
1.วิธีการทำงาน? มีขั้นตอนอย่างไร?
2.ใช้เวลาการผลิตงานนานเท่าไร /ปัญหา อุปสรรคที่พบ?
3.นำนวัตกรรม แอปพลิเคชั่นใหม่ มาช่วยการทำรายงานอย่างไรบ้าง?
4.นักศึกษาสามารถนำผลงานไปต่อยอดการทำงานในอนาคต ได้อย่างไรบ้าง?
5.ประโยชน์ที่ผู้รับสารได้รับ มีอะไรบ้าง?
6 นักศึกษานำไปต่อยอดการทำงานในอนาคต ?
| 
